Jadąc drogą z Żegociny do Rąjbrotu przejeżdżamy przez piękną wieś Bytomsko. Według tabeli Krajowej Lwowskiej należało ono do końca XVIII wieku do klucza dóbr Lubomirskich. Obszar wsi wynosił 974 morgi; z tego dwór miał 300 morgów. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, hodowlą wołów, uprawą lnu i tkactwem. Dzisiaj Bytomsko jest średniej wielkości miejscowością, w której mieszka około 700 osób. Ludność w dalszym ciągu zajmuje się uprawą roli, hodowlą zwierząt oraz ogrodnictwem.
Początkowo Bytomsko należało do związku szkolnego w Żegocinie. Dopiero w 1903 roku mieszkańcy wsi wybudowali swoją własną szkołę i oddzielili się od Żegociny. W murowanym budynku mieściła się jedna izba lekcyjna i mieszkanie kierownika szkoły. W tej jednej niewielkiej sali uczyło się wtedy 86 dzieci. Pierwszymi nauczycielkami tej szkoły były Wiktoria Sora i Jadwiga Zdziechowicz. Kronika szkoły nie posiada wiadomości o dziejach szkoły w latach 1904-1921. Wiadomo natomiast, że w roku 1921 nauczycielką była Jadwiga Florczykówna. 18 września 1922 roku obowiązki kierownika objął Jan Budyś. W tym samym czasie wybrano przewodniczącego Rady Szkolnej Miejscowej-Jana Gomółkę. W roku szkolnym 1922/23 uczyło się tu 72 uczniów, z których aż 17 nie uzyskało promocji. W tych samych latach został zmieniony przewodniczący Rady Miejscowej Szkolnej, nowym został Walenty Prytko. Był to człowiek, który żywo interesował się sprawami szkoły. Od 1 stycznia 1925 roku szkoła została zreorganizowana na dwuklasową. Od 1 września 1926 roku do szkoły przybyła nowa nauczycielka Teresa Cebulanka, która zamieszkała na kwaterze u Łukasza Fąfary. To ona zorganizowała w szkole teatrzyk, a z uzyskanych z przedstawień pieniędzy zorganizowała w szkole bibliotekę. Dlatego też kierownik szkoły zmuszony był dla drugiej klasy wynajmować izbę u gospodarza Fąfary. Od 1925 roku w szkole powstał udziałowy sklepik szkolny. W 1928 roku kierownikiem szkoły został Antoni Piotrowicz, a od 7 września 1928 roku jego żona Helena Piotrowicz. W roku szkolnym 1932/33 uczyło się tu 115 dzieci z siedmiu roczników. W szkole działało koło Czerwonego Krzyża. Od 1934 roku Piotrowicz zostaje przeniesiony do Sobolowa; nauczycielem zostaje Władysław Niedojad. Swoją pracą kontynuuje z Joanną Światokówną.
1 października 1934 roku w szkole zaczynają pracę Feliksa i Jan Paskowie. Jan Pasek przeniesiony tu z Cikowic zostaje na długie lata-do roku 1968. Kierownik Pasek okazał się człowiekiem energicznym, świetnym działaczem oświatowym i społecznym. To właśnie on założył w Bytomsku dawny chór męski. Przeprowadził w szkole wiele remontów, a w latach 1937-1938 przybudował jeszcze jedną salę szkolną. Do rozbudowy bardzo przyczynił się ówczesny nowy przewodniczący Rady Miejscowej Szkolnej Jędrzej Gomółka. W czasie II wojny światowej władze zwolniły p. Paskową, a na jej miejsce zatrudniono najpierw Helenę Głuś a potem Karola Nejzera. Po wojnie w szkole w Bytomsku uczyło się pięć klas. Dzieci starsze uczęszczały do szkoły w Rajbrocie. W czerwcu 1945 roku uczniowie z Bytomska odbyli pierwszą wycieczkę samochodem ciężarowym do Rożnowa.
Od 1 września 1946 roku było tu już sześć klas, w tym dwa oddziały łączone. Nauczycielami Są tylko p. Paskowie. Wprowadzenie w 1954 roku współzawodnictwa międzyklasowego przyczyniło się do poprawy frekwencji i podniesienia wyników nauczania co przez wiele lat było głównym problemem szkoły. W roku 1953 szkoła otrzymała dość dużą ilość pomocy naukowych do geografii, fizyki, historii, języka polskiego i innych przedmiotów, dużą ilość książek do biblioteki oraz sprzęt szkolny. Wszystkie te materiały szkoła otrzymała z Wydziału Oświaty w Bochni. W tym samym roku wokół szkoły założono ogrodzenie siatkowe. W 1954 roku szkoła liczyła 47 uczniów. Frekwencja w ciągu całego roku była bardzo dobra. W tym też roku wybudowano przy szkole betonowy śmietnik. W roku 1955 grono nauczycielskie pozostaje w niezmienionym składzie, w tym też roku zelektryfikowano szkołę.
W dniu 19 stycznia 1956 roku Inspektor Szkolny dr Janusz Jgnacy i Podinspektor Szkolny Radłownik Roman przeprowadzili wizytację szkoły. 8 marca została przeprowadzona powtórna wizytacja przez wizytatora Ministerstwa Oświaty p. Gajowniczka. W wyniku kolejnej reorganizacji w 1961 roku szkoła stała się tylko czteroklasową. Na terenie szkoły działał samorząd uczniowski. Szkolne Koło SFRS oraz Szkolna Kasa Oszczędności. Od 1964 roku w szkole działał Komitet Rodzicielski, którego przewodniczącym był Roman Dziedzic. W roku 1967/68 w szkole pracowało troje nauczycieli: kierownik Jan Pasek, p. Feliksa Pasek i p. Maria Frytko. Ze względu na dużą liczbę uczniów (65) Wydział Oświaty i Kultury powiększył stan kadry o jeszcze jeden etat nauczycielski. Pracownikiem obsługi szkoły była wówczas Irena Matras zamieszkała w Bytomsku.
W latach siedemdziesiątych szkoła w Bytomsku jest Punktem Filialnym Zbiorczej Szkoły Gminnej w Żegocinie, a kierownikiem tego punktu jest p. Anna Lis. Pracownikiem obsługi była wówczas p. Maria Gomółka. W roku 1979 p. Lis odchodzi do Bochni, a pracę rozpoczyna dwóch młodych nauczycieli; p. Józef Dąbrowski, który zostaje kierownikiem szkoły i p. Jan Mikus jako nauczyciel. Po upływie roku p. Józef Dąbrowski przenosi się do Tamowa. Kierownikiem zostaje p. Jan Mikus, a w szkole podejmuje pracę jego żona p. Barbara Janicka-Mikus, która od roku 1983 do 1986 obejmuje funkcję kierownika punktu filialnego. W okresie tym w szkole pracują jeszcze: Elżbieta Trojan, Alicja Adamczyk, Zofia Rogala, Małgorzata Solarczyk oraz Wiesław Wolak. W 1986 roku na wniosek Gminnego Inspektora Szkół p. mgr Franciszka Widły szkoła się usamodzielnia i powstaje 3-klasowa Publiczna Szkoła Podstawowa w Bytomsku z oddziałem przedszkolnym. Od tego momentu w szkole następuje duża rotacja nauczycieli. Oprócz państwa Mikusów, którzy uczą tu stale w szkole, pracuj ą i odchodzą kolejno: Stanisława Jacak 1987-88, Dorota Cempura 1987-89, Barbara Kuska 1988-90, Lucyna Nowak 1989-nadal, Barbara Sroka 1990-91, Anna Błasińska 1991-1992, Dorota Cempura 1992-nadal, Beata Mulka-Zapart 1992-nadal.
W roku 1992 drogą konkursu dyrektorem szkoły została p. mgr Barbara Janicka-Mikus i od tego czasu stan kadry nie ulega zmianie, a p. Barbara Mikus dyrektorem szkoły jest do chwili obecnej. Warto odnotować jeszcze dwukrotną wizytę w szkole Kuratora Oświaty p. Jerzego Lackowskiego. Na wzmiankę zasługuje jeszcze jeden ważny fakt jakim był powrót do szkół religii. Pierwszym kapłanem-katechetą uczącym religii w szkole w Bytomsku był ks. Marek Nowak (1990-92). Kolejno religii nauczali: ks. Jan Godek (1992-94), ks. Mikołaj Piec (1994-98), Piotr Bogusz (1998), Rafał Cisowski (1999). Od roku szkolnego 1999/2000 do chwili obecnej religii naucza katechetka mgr Teresa Mleczko.
W latach 1992-94 dzięki staraniom dyrekcji szkoły, sołtysa wsi p. Ignacego Rożnowskiego oraz Rady Sołeckiej przeprowadzono generalny remont budynku szkolnego. Na ten cel Urząd Gminy wraz z Radą Sołecką przydzielili 73 min zł. Kurator Oświaty - 30 min. Rada Rodziców - 6 min, Gminna Spółdzielnia w Żegocinie - 2 min. Po przedstawieniu odpowiednich dokumentów stwierdzających wykonanie znacznych prac w czynie społecznym Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej przydzielił szkole 50 min złotych. Zgromadzone fundusze posłużyły jedynie do zakupu materiałów koniecznych do przeprowadzenia remontu, jako że wszystkie prace wykonali mieszkańcy wsi w czynie społecznym. Ogółem mieszkańcy przepracowali 3159 godzin roboczych co stanowiło kwotę 92 235 000 złotych, natomiast własne środki transportu (samochody, ciągniki) wykorzystane przy remoncie przepracowały na kwotę 23 740 000 min złotych. Łączna wartość czynu społecznego mieszkańców wsi zamknęła się w kwocie 115 975 000 złotych.
Mimo przeprowadzonego remontu i usprawnienia pracy szkoły trudne warunki lokalowe (tylko 2 sale lekcyjne) powodują, że uczniowie uczą się na dwie zmiany, nie mają dostępu do pracowni komputerowych, biblioteki, czytelni i innych klasopracowni. W związku z tym na zebraniu wiejskim zawiązuje się Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły, który zwraca się do Zarządu Gminy w Żegocinie z wnioskiem dotyczącym rozbudowy szkoły w celu utworzenia sześcioklasowej szkoły podstawowej. W 2000 roku Zarząd Gminy w Żegocinie wydaje decyzję rozbudowy szkoły przyjmując do realizacji projekt budowlany autorstwa inż. Igora Pacanowskiego. Mieszkańcy wsi znów wykazują się olbrzymią inicjatywą społeczną dokonując rozbiórek budynków gospodarczych i wykonując makroniwelacje terenu w zakresie robót ziemnych. Wartość tego czynu społecznego opiewa na niebagatelną kwotę 35 969. 00 złotych. Dodatkowo w czynie społecznym ścięto i zgromadzono drewno na dach powstającego budynku. Obecnie zatrudniona do budowy limanowska firma "Gurgul" wykonała dwie kondygnacje nowego budynku. W listopadzie 2001 roku skończyły się wreszcie kłopoty z zaopatrzeniem szkoły w wodę. Urząd Gminy w Żegocinie przy udziale mieszkańców wsi wykonali kilometrowy przyłącz wodociągowy od masami do szkoły.
Marzeniem dyrekcji szkoły, nauczycieli, uczniów i ich rodziców jest by oddanie nowego budynku zbiegło się ze stuletnią rocznicą istnienia szkoły przypadającą w 2003 roku. Stwierdzić należy, że szkoła pełni niezwykle istotną rolę w życiu wsi. Jest miejscem częstych spotkań mieszkańców w związku z odbywającymi się tu różnymi imprezami typu: Dzień Matki, Dzień Kobiet, Dzień Babci i Dziadka, Mikołajki, Andrzejki, zabawa choinkowa. W szkole odbywają się spotkania Rady Sołeckiej, Społecznego Komitetu Rozbudowy Szkoły, kursy prawa jazdy, spotkania towarzyskie rodziców. Dzieci uczęszczają na zajęcia pozalekcyjne, kółka zainteresowań, bawią się na placu zabaw i przyszkolnym boisku sportowym. Zaznaczyć należy, że Bytomsko jest miejscowością rozwijającą się. Świadczą o tym nowo wybudowane domy, przyrost liczby mieszkańców, ciągle zwiększająca się liczba dzieci w szkole. Powstało gospodarstwo agroturystyczne, którego właścicielem jest p. Jan Rozum, działa świetlica wiejska, w której otwarto bibliotekę, funkcjonują trzy sklepy, zakłady rzemieślnicze. Jest to miejsce nie skażone jeszcze wielką cywilizacją, o czystej wodzie, pięknych widokach i świeżym powietrzu.
LITERATURA:
Książka: "Żegocina dawna i współczesna" - Czesław Blajda, wyd. Urząd Gminy w Żegocinie, Stowarzyszenie Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej - Zarząd Główny w Bochni.
Wywiad z dyrektor szkoły mgr Barbarą Janicką- Mikus.
Czasopisma:
"Ziemia Bocheńska"' nr 12, grudzień 2000, str. 22, (Kurier Żegociny).
"Ziemia Bocheńska"'- nr 2, luty 2000, str. 37, (Sołtysi naszych wsi).
Kroniki:
"Kronika szkolna" - Tom I - założyciel Jan Budyś.
"Kronika szkolna" - Tom II - założyciel Jan Pasek kierownik szkoły
Tom I od 1922 do 1957 roku
Tom II od 1957/58 do 1973/74 roku
"Dziennik Polski" - Nowa szkoła w Bytomsku - 26 luty 1999 roku.
Praca semestralna z historii Edyty Rożnowskiej z LO w Żegocinie
13 września 2006 roku podczas uroczystości religijno - szkolnej nastąpiło oddanie do użytku rozbudowanego i zmodernizowanego budynku szkoły. Szkoła, jako instytucja została podniesiona organizacyjnie z klas 0 - IV do klas 0 - VI, a Rada Gminy w Żegocinie nadała jej imię Świętego Mikołaja. Szkoła otrzymała także od Rady Rodziców sztandar.